Feedback geven en ontvangen

Feedback is het terugkoppelen van een boodschap met betrekking tot het gedrag of de prestaties van een ander. Als communicatiemiddel is feedback een essentieel onderdeel voor persoonlijke ontwikkeling en groei. Feedback geven en ontvangen blijft voor veel mensen een uitdaging, terwijl het juist een krachtig hulpmiddel is voor persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Feedback versus kritiek

Het verschil tussen feedback en kritiek is de intentie waarmee de boodschap wordt overgebracht. Bij kritiek gaat het om de meningsuiting van de gever; bij feedback gaat het juist om de ontvanger te helpen en te laten groeien.

Toch worden sommige mensen al zenuwachtig wanneer ze het woord ‘feedback’ horen, omdat ze denken dat ze iets niet goed doen. En als ze dan daadwerkelijk worden aangesproken op hun gedrag, denken ze meteen: “Zie je nu wel, ik ben niet goed genoeg.”

Gedachtes als deze worden veelal gevormd tijdens de opvoeding. Wanneer kinderen niet goed luisteren, worden ze vaak aangesproken door hun ouders met een boodschap als: “Wat ben je toch stout!” of “Wat ben je vervelend!”. Maar het kind is niet de stoutheid zelve; het gedraagt zich, op dat moment, op een manier die als vervelend wordt ervaren.

Volgens de logische niveaus van Robert Dilts is er ‘misalignment’ (letterlijk: niet op dezelfde lijn) wanneer feedback met betrekking tot gedrag wordt geïnterpreteerd als kritiek met betrekking op identiteit.

Hoe geef je feedback?

Wanneer je de ander wilt aanspreken op het gedrag, is het essentieel dat de ander ook openstaat voor jouw boodschap. Als de ander daar geen behoefte aan heeft, of bij voorbaat al niet geïnteresseerd is in wat je te vertellen hebt, heeft het ook geen zin om het gesprek aan te gaan. Zorg dus allereerst dat je goed verbinding hebt met de ander via rapport. Houd je boodschap kort en krachtig, en formuleer het positief!

De sandwich methode

Een effectieve manier om feedback te geven is volgens de sandwich methode, ook wel de top-tip-top methode genoemd; twee positieve boodschappen met verbeterpunten ertussen. Begin eerst met een aantal opsommingen van de dingen die goed gaan — dit maakt de ontvanger meteen ontvankelijk voor je boodschap.

Een schematische weergave van de sandwich methode voor het geven van feedback.

Hier is waar het in de praktijk vaak fout gaat. “Je doet dit heel goed, maar…” Er wordt wel gezegd: Alles voor maar is een leugen. Het woord ‘maar’ ontkracht namelijk de positieve boodschap die je in het begin meegeeft, en de ontvanger heeft meteen een gevoel als “OK, nu komt de echte boodschap…” Om dit te voorkomen, kun je ‘en’ gebruiken. ‘En’ is letterlijk een verbindingswoord; het koppelt de positieve boodschap aan de verbeterpunten.

Als afsluiter eindig je weer met iets positiefs. Laat de ontvanger achter met een positief gevoel en de motivatie om daadwerkelijk aan de slag te gaan met de informatie die je hebt overgebracht.

Hoe ontvang je feedback?

Wanneer je feedback ontvangt, is het helemaal aan jou wat je er uiteindelijk mee wilt doen. Het is vergelijkbaar met het ontvangen van een cadeautje. Misschien kun je het goed gebruiken en doe je er iets mee. En als het niet voor jou van toepassing is, dan laat je het voor wat het is. In beide gevallen hoef je alleen ‘dankjewel’ te zeggen.